UPUZUN ARTAUD İÇİN KIPKISA KONUŞMA
Artaud’nun çağdaş tiyatroda yaratmak istediği yeni bir dil niyeti, yani uzamın şiirini yakalamayı hedeflemesi, gerçeklikle temsil ilişkisi yaratan, rasyonalitenin kurallarına göre oluşan bir dille değil, hem oyuncunun hem de seyircinin ortaklaşa yarattığı yeni bir beden diliyle mümkündür.
Bu bakımdan Artaud mevcut/verili tiyatronun özelliklerini yıkıp yerine oyuncunun merkezde olduğu, ritüelistik öğelerin sahneye taşındığı, büyüsel bir atmosferin oluşturulduğu sahne dilini yaratır. Seyircinin anlam ve işlevi değişir. Yani tutarlı bir öyküsü ve karakterleri olan tiyatroyu izlemeye alışmış seyircinin işi zorlaşır. Alışık olunanın tersine, bir anlam bulamadan, kendi içsel yolculuğuyla kendinin de etkin bir biçimde dâhil olduğu bir tiyatro vardır seyircinin karşısında.
Seyircinin görevi değişmiştir. Sahneye çıkan oyuncu artık seyirci ile birliktedir. Oyuncu önceden hazırlanmış bir kurgunun içinde değil, ‘şimdi ve o an’ kendini hem kendisiyle hem de seyirciyle oluşan alışverişe bırakır. Oyuncu bir karakterden öte, yani bir temsil kişisinden öte parçalanmış şey(ler)dir.
Artaud’nun yapmak istediği şey seyirciyle bütünsel bir kucaklaşma ve kavrayışla etkileşim içine girmektir. Bunun için rasyonalitenin zincirlerini atıp şiddet aracılığıyla kendiyle yüzleşmelidir ki arınma gerçekleşebilsin. Bu da Nietzsche’nin hakikati arama edimindeki alana, insanın kendine ve metafizik olana çekilme isteğiyle denk düşer. Her ikisi de ritüellerle bu edimi ve sağaltmayı gerçekleştirir.
Artaud’nun tiyatrosundaki şiddet yoluyla sağaltım, Batı’nın düşünce dünyası ile kültürüne karşı bir tavırdır da. Yani onun çabası Batı’nın eril ve dil merkezli bakışına ket vurmak ve o yapıyı parçalamaktır. Bu nedenle Batı’nın düşünce dünyasının yerine etkilendiği Bali tiyatrosunu örnek alır. Veba gibi bir hastalığın (şiddetin) bu düzeni, mevcut tiyatro anlayışını yerinden edeceğini hem söyler hem uygular.
